Parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny
Wielki Garc

Kazanie na XII Niedzielę Zwykłą (22 VI 2025 r.)

Sobota, 21 Czerwiec 2025 r.

Kazanie na XII Niedzielę Zwykłą (22 VI 2025 r.)


              Volkslista i wycofanie tzw. „przywilejów”

 

18 września 1941 roku, w godzinach popołudniowych, zarządzono na księżowskim baraku nr 28 specjalny apel. Zastępca komendanta obozu, kapitan Egon Zill, kazał wszystkim księżom w liczbie ok. 1000 ustawić się w szeregi przed barakiem obozowym. Potem nakazał odłączyć się księżom niemieckim. Jeden z esesmanów trzymał w ręku maszynę do pisania. Była też z nim młoda kobieta, widocznie osobista sekretarka zastępcy komendanta. Potem komendant oznajmił przez tłumacza, że istnieje szansa zachowania przez duchowieństwo polskie w obozie praw uprzywilejowanych, jeśli wszyscy duchowni podpiszą listę narodowości niemieckiej[1]. Następnie wzywał kilkakrotnie księży polskich: „Kto z was jest Reichsdeutscher, niech wystąpi! Cisza, wciąż nikt się nie poruszył. Kto jest Volksdeutscher? – zapytał komendant. Nie padła żadna odpowiedź. Zbir zadał jeszcze trzecie pytanie: Kto z was czuje się Niemcem?”[2]. Podpisanie listy wiązało się z przyznaniem się do przynależności niemieckiej. Jednak mimo ponawiania wezwań nikt z 800 polskich księży się nie zgłosił. „Zdecydowana postawa polskich księży uzmysłowiła hitlerowcom, że w naszych szeregach daremnie szukać sprzedawczyków, kolaborantów i zdrajców, którzy złapaliby się na lep nazistowskich obiecanek i sprzedali za miskę soczewicy swoje najświętsze przekonania narodowe. Wy polskie świnie! My wam wybijemy z głowy ten wasz patriotyzm! Koniec z waszymi przywilejami. Od jutra wszyscy do pracy! Do ciężkiej pracy – krzyknął gestapowiec[3]”. Odtąd rozdzielono księży niemieckich od polskich. Niemieckich kapłanów przeniesiono na osobny barak nr 26. Zakazano też księżom obu narodowości komunikowania się między sobą. Księża polscy zostali definitywnie pozbawieni tzw. „przywilejów”[4]. Skończył się przedpołudniowy i popołudniowy odpoczynek oraz nieco lepsze jedzenie i picie.  Teraz księża polscy mieli zakaz odprawiania mszy świętych i używania kaplicy. Musieli też oddać brewiarze i wszelkie dewocjonalia, które mieli przy sobie. Będą też poddawani różnym karom cielesnym, jak inni więźniowie i zmuszani do ciężkiej pracy[5]. Od tej pory będą zrównani ze wszystkimi innymi blokami roboczymi.

 

[1] Volksliste: kategoria 1 – Volksdeutsche  - osoby narodowości niemieckiej, aktywne politycznie, działające na rzecz III Rzeszy w okresie międzywojennym, tzw. Reichälista; kategoria 2 – Deutschstämmige – osoby przyznające się do narodowości niemieckiej, posługujące się na co dzień językiem niemieckim, kultywujące kulturę niemiecką, zachowujące się biernie; kategoria
3 – Eingedeutschte – osoby autochtoniczne, uważane przez Niemców za częściowo spolonizowane (Ślązacy, Kaszubi, Mazurzy) oraz Polacy niemieckiego pochodzenia (osoby pozostające
w związkach małżeńskich z Niemcami); kategoria 4 – Rückgedeutschte – osoby pochodzenia niemieckiego, które się spolonizowały i czynnie współpracowały w okresie międzywojennym
z władzami polskimi bądź aktywnie działały w polskich organizacjach społeczno-politycznych (popularnie zwane przez Niemców renegatami) – za U. Piskorzyńska, Zamalowanie freski, Wydawnictwo „Bernardinum”, Pelplin 2018, s. 71.

[2] L. Walkowiak, dz. cyt. s. 116.

[3] L. Walkowiak, dz. cyt., s. 116-117.

[4] Por. A. Kozłowiecki, dz. cyt., s. 288-291.

[5] Por. A. Urbański, dz. cyt., s.27-28; Siostra Stefania, Błogosławiony Ksiądz Stefan Wincenty Frelichowski a obóz koncentracyjny, dz. cyt. s. 142-143.

MSZE ŚWIĘTE

Niedziele i święta
Wielki Garc - 7.45, 10.30
Rudno - 8.55

Dni powszednie
Wielki Garc - 16.30

Sobota
Rudno - 16.00