Kazanie na 100-lecie odzyskania przez parafię Wielki Garc niepodległości w dniu 27 I 2020 roku

Kazanie na 100-lecie odzyskania przez parafię Wielki Garc niepodległości w dniu 27 I 2020 roku

POLACY!

Po zakończeni I wojny światowej, nastąpiło odrodzenie państwa polskiego. Zgodnie z traktatem wersalskim, który miał miejsce 28 czerwca 1919 roku, obywatele byłego cesarstwa niemieckiego, stale zamieszkujący na terenach przyznanych Polsce, mieli prawo wyboru obywatelstwa polskiego bądź niemieckiego. 27 stycznia 1920 roku na naszych terenach odbył się plebiscyt, który wygrali Polacy. Rada Ambasadorów w Paryżu 12 sierpnia 1920 roku przyznała Polsce obszar naszych ziem, położonych po lewej stronie brzegu dolnej Wisły. Jeszcze w dniu zakończenia plebiscytu (referendum) w dniu 27 stycznia 1920 roku utworzono powiat gniewski, który pokrywał się z administracyjnymi granicami dekanatu gniewskiego, do którego należała parafia Wielki Garc. Osoby, które wybrały obywatelstwo niemieckie, w ciągu dwóch lat powinny były opuścić Polskę. Wielu Niemców wybrało jednak obywatelstwo polskie i w ten sposób, posiadając urodzajne ziemie, pozostali w naszej parafii aż do końca II wojny światowej. Ilość posiadanej na tych terenach przez Niemców ziemi przed II wojną światową była nieproporcjonalnie wielka, w stosunku do posiadania jej przez Polaków. Na ogólną liczbę 136 tysięcy hektarów gruntów ornych w powiecie tczewskim, na którego obszarze znajdował się Wielki Garc, w rękach niemieckich znajdowało się z tego prawie 55 tysięcy hektarów, czyli ponad 40 %. Na całym Pomorzu w rękach Niemców znajdowało się ponad półtora miliona hektarów ziemi, tj. około 24 %. We wszystkich czterech wsiach na terenie naszej parafii znajdowały się jedynie powszechne szkoły katolickie, w których było po jednej klasie katolickiej, w której uczył jeden katolicki nauczyciel. Wyjątek stanowiła szkoła w Międzyłężu posiadająca dwie klasy katolickie. Do tych szkół uczęszczały dzieci katolickie i ewangelickie. Pod koniec II wojny światowej parafia katolicka Wielki Garc liczyła 2100 mieszkańców. Z tego 1/3 ogółu mieszkańców parafii było ewangelikami. Już, w połowie XVII wieku (1631 r.) ewangelicy wykorzystując spichlerz w Rudnie, urządzili w nim kościół. W roku 1761 zbudowano nowy kościół ewangelicki, do którego w 1796 roku dobudowano barokową wieżę. Ten ewangelicki kościół rozebrali komuniści w 1960 roku. Pozostała jedynie barokowa wieża, która stoi do dnia dzisiejszego. Do niej w 1984 roku dobudowano salkę katechetyczną z przeznaczeniem także do odprawiania mszy. Teraz, na jej 35-lecie pobudowania od nowa, robimy jej generalny remont.

W latach 1772-1920 ziemia gniewska znajdowała się pod zaborem pruskim, czyli  148 lat. W tym czasie zaznaczył się bardzo silny wpływ germanizacji tych terenów, które w styczniu 1920 roku przejęte zostały przez Polskę. Mimo to, Polacy pozostawali w narodowej wspólnocie. Wspólnota narodowa utożsamiana była z wyznaniem katolickim, co po rozbiorach przyczyniło się do wzrostu roli Kościoła. Do trwania we wspólnocie przyczyniało się nadanie panteonowi bohaterów narodowych i wydarzeniom historycznym na poły sakramentalnego charakteru – w ramach nabożeństw, pogrzebów, Mszy za ojczyznę. Oprawa tych uroczystości nadawała im ton religijny, przydając jednocześnie wzniosłości i patriotyzmu. Podobnie: odwoływanie się do Konstytucji 3 Maja (z 1791 roku), odwoływanie do chwały np. oręża króla Jana III Sobieskiego, do kultury (Adam Mickiewicz, Fryderyk Chopin) czy patronów Polski – zwiększało poczucie przynależności do wspólnoty narodowej. Mimo że Kościół nie chciał się politycznie angażować, to jednak w tych warunkach politycznych, które stworzyli zaborcy (represje, nadużycia, brak poszanowania wolności sumienia), stawał się stroną w sporze z władzą, chcącą te wartości wyrugować. Kościoły i wyznania w zaborze pruskim(do którego należały nasze tereny przez około 150 lat), dostały niejako polecenie od władzy, aby wychowywać lojalnego obywatela. Kościół katolicki domagał się, by dzieci były wychowywane w katolicyzmie. Polskość utożsamiano z wyznaniem katolickim.